1988 – 2004 : Malako Estarta

80ko hamarkadan taldeak hazten jarraitzen du eta bere lokala erosteko gaitasuna eta baliabide nahikoak dituen unea iristen da. Aurrekoaren hurbil, eta industria-eraikin batean, Beti Jai Alaik lonja bat prestatzen du, dantza egin ahal izateko baldintza egokiak biltzen dituena: barra, ispiluak, inklinaziorik gabeko egurrezko zorua (ez zineman bezala)…, hala ere, lokalaren neurriek ez dute uzten arropa eramaten, eta Ana Santacolomak eta Roman Sanzek zaintzen dute oraindik ere Parrokiako lokalean.

Urte hauetan emanaldiak Euskal Herriko muga gainditzen hasten dira eta nazioarteko hainbat jaialditan parte harten da: Mallorca, Jaca, Bulgaria, Alemania, Kroazia…, beste herrialde batzuetako taldeekin harremanak ezarriz, hala nola Perm talde errusiarrarekin (Uraletan), 1993an taldearen 25. urteurrenean parte hartzera gonbidatzen du.

Gainera, taldeak ez dio inoiz herrietako plazetan jotzeari utzi, baina garai honetan antzokietan egindako ikuskizunetan jotzen hasten da, bai bere ikuskizunetan (Bizkaia), bai beste talde batzuekin elkarlanean (Artazi).

Era berean, BETI JAI ALAI erraldoien konpartsa sortzen da, desagertutako Bilboko erraldoien erreplikekin.

Beti Jai Alaiaren historian oso alderdi garrantzitsua ahaztuta zeuden dantzak birsortzea izan da, edo kasu batzuetan dokumentu historikoetan aurkitutako informaziotik abiatuta eraiki behar direnak, eta horrela, Iñaki Irigoienen eskutik, 80ko hamarkadan Lekeitioko Ezpata Dantza eta Axeri -Dantza, eta Ezpata Dantza, Aurreskua eta Begoñako polka birsortzen hasten dira.

Lekeitioko San Pedroko prozesiotik Ezpata-Dantza berreskuratzea lanik osatuenetako bat da. Euskal Herri osoan emanaldi ugari egin ondoren, 2010ean prozesio hori Lekeition antzezteko DVD bat grabatzen da. Lan honetan, emakumeen arropa eta burukoak C.Weiditzek, 1529ko alemaniar bidaiariak, margotzen dituen modeloetara egokitzen dira, baita Francisco V. de Mendietaren koadroetan agertzen direnetara ere (“Boda de Hidalgos” eta “Jura de los Fueros de Bizkaia). Ezpata-dantzaren musikarako, Azkueren Kantutegi Hautatuan jasotako “Ni Mendexara San Pedroetan” eta “San Pedro Zeruetako” piezak erabiltzen dira oinarri gisa, Iñaki Irigoienen arabera Lekeitioko antzinako ezpata-dantzaren hondarrak izan daitezkeenak. Ezpata-dantzarekin batera, Lekeitioko Axeri-dantza ere berreraikitzen da.

1995eko abuztuaren 15ean, Begoñako elizateko aurreskua egiten da lehen aldiz basilikaren atzealdean, Genaro Pérez de Villa-Amil-en grabatutik abiatuta (1842), eta bi urte geroago, 1997ko abuztuan, Begoñaren Ezpata Dantza egiten da. Dantza hori Basilikaren barruan dantzatzen da abuztuaren 15ean eta urriaren 11n, eta aurreskua bezala, lehen aipatutako grabatuan erakusten den solemnitatearekin eta garai hartako soineko eta jantziekin dantzatzen dira gaur egun ere.

Azkenik, Bilboko inauterietako Zaraitzu-dantza berreskuratzen da, dantzariak turkiarrez jantzita, Iñaki Irigoienek dokumentatutako turkiarren konpartsan oinarrituta. Jon Gamindek berreraikitzen du musika.

Berreskuratze-lan horretan guztian ezin da alde batera utzi Iñaki Irigoien (folklorea), Mikel Lizarza (jantziak), Jose Luis Egiluz (musika), Karmele Goñi (Bilboko Euskal Museoko zuzendaria) eta antzeko pertsonen lankidetza eta aholkularitza, baita Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntza ekonomikoa ere.

Scroll to Top