BERRESKURATUTAKO ANTZINAKO DANTZAK
Beti Jai Alaik lekuko autoktonoa, bizia edo historikoa, biltzen du, eta plazan edo antzokian zabaltzen du, errealitatera doituz edo, hala badagokio, arte-erakusketaren eskakizunetara egokituz.
Bere historian zehar, taldekideek, Jon Pertikaren eskutik, dantza eta tradizioek bizirik jarraitzen zuten leku guztiak bisitatzen eta zeharkatzen denbora eta esfortzua eman dute, ahalik eta modu fidagarrienean ikasi eta antzeztu ahal izateko. Baina bada beste lan handi bat ere, ikerketakoa, ahalegin eta dedikazio handia eskaini zaiona, eta bere zailtasunagatik, kolaboratzaile eta adituengana jo behar izan da. Elkarlan honi esker, betiko ahaztuta geratzeko bidean zeuden dantzak berreskuratu ahal izan dira.
Ezin ahaztu, berreskuratze-proiektua garatzeko orduan, Iñaki Irigoyen (folklorea), Mikel Lizarza (jantziak), José Luis Egiluz (musika), Karmele Goñi (Bilboko Euskal Museoko zuzendaria) bezalako pertsonen lankidetza eta aholkularitza, bai eta Bizkaiko Foru Aldundiaren edo Bilboko Udalaren laguntza ekonomikoa ere.
LEKEITIOKO EZPATA DANTZA ETA SAN PEDROKO PROZESIOA
90eko hamarkadaren hasieran, Iñaki Irigoienen eskutik, Beti Jai Alaik Lekeition dantzatzen zen antzinako Ezpata Dantza berreskuratzeko lana abian jartzea erabaki zuen.
Dantza honi forma musikala emateko, “Ni Mendexara San Pedroetan” eta “San Pedro Zeruetako” piezak erabiltzen dira oinarri gisa, Azkueren “Cancionero Selecto”n jasoak, Iñaki Irigoyenen arabera antzinako ezpata-dantza lekeitiarraren hondarrak izan daitezkeenak.
Kasu honetan, emakumeen jantziak eta burukoak bat datoz C.Weiditzek, 1529ko bidaiari alemaniarrak, pintatzen dituen modeloekin, bai eta Francisco V. de Mendietaren koadroetan agertzen direnekin ere (“Boda de Hidalgos” eta “Jura de los Fueros de Bizkaia”).
Ezpata-dantzarekin batera, Lekeitioko axeri-dantza ere berreraikitzen da.
2010ean, BETI JAI ALAI taldeak prozesio hori egin zuen Lekeition, antzezpenaren DVD grabazioa eginez.
BEGOÑAKO EZPATA DANTZA ETA SOKA DANTZA (AURRESKUA)
BETI JAI ALAI bereziki pozik dago beste toki askotan bezala Begoñako elizatean, gaur egun Bilboko Hiribilduaren zati batean, dantzatzen zen aurreskua berreskuratu izanarekin.
1994an, 1842ko Genaro Perez de Villamilen “Aurreskua Begoñan” grabatu bikainean irudikatzen den soka dantza gorpuzten hasi zen.
1995az geroztik, abuztuaren 15ean dantzatzen da aurresku hau Begoñako basilikaren atzealdean, grabatuan erakusten den solemnitatearekin eta garaiko soineko eta jantziekin.
Bi urte geroago, 1997an, Begoñaren ezpata-dantza dantzatzen da lehen aldiz, Andra Mari ereserkian oinarritutako koreografia eta musika arrakastatsuarekin. Urte horretatik aurrera, dantza Begoñako basilikan egiten da, abuztuaren 15ean eta urriaren 11n, Begoñako Ama Birjinaren egunean. Gertaera hau dagoeneko oso tradizio onartua izan da bertaratutakoen artean, eta dantza bakoitzaren ondoren basilikaren barruan txalotzen baitute dute hunkituta.
2020an, COVID-19aren pandemiaren erdian, Begoñako Aurreskua berreskuratu zeneko 25. urteurrenaren ospakizunarekin bat egiten da, eta une horretan bizi den egoera dela eta, bideo bat egiten da Euskal Museoaren barruan, Aurreskua Basilikaren atzealdean egoera normal batean egingo zen bezala irudikatuz.
2021eko abenduan, taldeak Dantza Tradizionalaren V. Aitorpena jasotzen du “, Bizkaiko Dantzen Federazioak emana, DEIA egunkariaren laguntzarekin, Begoñako Aurreskua eta Soka Dantza berreskuratu zireneko 25. urteurrena dela eta.
BILBOKO INAUTERIEN ZARAGI DANTZA
Azkenik, Bilboko inauterietako zaragi-dantza berreskuratu da, turkieraz jantzitako dantzariekin, Iñaki Irigoienek dokumentatu duen turkiarren konpartsatik. Jon Gamindek berreraikitzen du musika.
